Góc nhìn BBC về xã hội Việt Nam

Đầy chuyện ‘rùng mình’

Bức tranh xã hội Việt Nam như trình bày trên chính truyền thông nước này liên tục khiến người xem người đọc ‘giật mình’, “rùng mình’, ‘ngạc nhiên’, ‘sửng sốt’, ‘hốt hoảng’, ‘sốc’ hay ‘điếng người’, như một bình luận của trang Viet-Studies gần đây.

Truyền thông và báo chí ngập những chuyện dâm tục, thiếu chuyện nghiêm túc.

Giao thông chật cứng các vấn đề và ồn ào phát ngôn nhưng kẹt về giải pháp.

Giáo dục và y tế đều chứa chất các bệnh kinh niên không lối ra.

Đại biểu Quốc hội lo bàn chuyện xử lý mua bán dâm thay vì chất vấn các tập đoàn lỗ hàng tỷ USD và chính sách sai khiến doanh nghiệp phá sản hàng loạt.

Các vấn đề nghiêm trọng trong điều hành kinh tế, trong an ninh xã hội nội bộ của Việt Nam đến từ chỗ giới quan chức từ cấp bộ xuống địa phương hoạt động thiếu các quy tắc và chuẩn mực rõ rệt.

Có chức có quyền rồi thì gần như làm gì cũng được, nói gì cũng được và lâu không ai dám cãi lại nên phản ứng xấu hổ cũng mất đi.

Môi trường quan chức thiếu cạnh tranh và thiếu cơ chế giám sát làm xuống cấp cả trình độ và ứng xử của một loạt nhân vật ‘kỹ trị’, có học hành ở Phương Tây về vốn từng gợi ra hy vọng (nay đã tan) về một phong cách lãnh đạo khác.

Quán tính dùng vũ lực và bạo lực nhà nước để quy kết dân quyền và dân sinh vào chuyện hình sự đang khiến Việt Nam có nguy cơ dịch xa các tiêu chuẩn quốc tế.

Ổn định xã hội tại Việt Nam nhiều khi được định nghĩa theo nhãn quan của công an, chứ chưa được xây dựng trên nền tảng nhà nước pháp quyền với tư pháp tách biệt ra khỏi hành pháp và lập pháp.

Trong tình hình này, một trong những hướng đi cho Việt Nam là đem các tiêu chuẩn quốc tế về thiết chế xã hội vào định lượng các vấn đề nội bộ.

Một Việt Nam ngày càng hội nhập chắc chắn không nên tiếp tục đề cao cách diễn giải ‘đặc thù’ cho những vấn đề nhiều nước khác đã trải qua và rút tỉa bài học qua giai đoạn phát triển tương tự của họ.

Nhìn ra bên ngoài, Việt Nam đúng là ‘ước gì được nấy’ với lộ trình từ bình thường hóa quan hệ với Phương Tây, vào Asean, gia nhập WTO, tới chỗ xây dựng quan hệ sâu rộng với Hoa Kỳ, Anh Quốc.

Thế giới dành thời gian cho Việt Nam hơn 20 năm qua là để quốc gia này hồi sức sau thời chiến tranh và tự cải tổ nhằm hội nhập và tiến bộ hơn nữ̉a.

Nếu coi thời gian quý báu này là dịp kiếm chác, hoặc câu giờ, né tránh cải cách quyết liệt thì các chính khách Việt Nam sẽ không chỉ tiếp tục bị các vấn đề nội bộ thách thức mà sẽ còn làm thất vọng bạn bè, đồng minh quốc tế.

Lúc đó, cơ hội nhiều năm mới có một lần để được Việt Nam vươn lên văn minh, hiện đạ̣i và trở thành một cường quốc khu vực sẽ bị tuột đi.